تعلیم و تربیت غیرمستقیم!
امر به معروف و نهی از منکر غیر کلامی
امام صادق (علیه السّلام) میفرمایند: «أحَبُّ إخوانِی إلیَّ مَن أهدی إلیَّ عُیوُبِی» دوست داشتنیترین برادرانم کسی است که عیبهایم را به من هدیه کند.[۱] همان‌طور که هدیه را در کادو می‌گذاریم و تقدیم می‌کنیم که فرد احساس خوشایندی داشته باشد باید در بیان عیوب دیگران و ارشاد آنها از ظرافیت‌های روان شناختی مدد بگیریم. روزی امام حسن(ع) و امام حسین(ع) از محلی می‌گذشتند. پیرمردی را دیدند که مشغول وضو است، ولی به طور صحیح وضو نمی گیرد. و آداب و شرایط آن را بجا نمی‌آورند از این رو تصمیم گرفتند به طور غیر مستقیم و با کمال ادب، طرز صحیح وضو گرفتن را به او بیاموزند. نخست با یکدیگر به بحث و گفت‌وگو پرداختند، به گونه‌ای که پیرمرد سخنانشان را بشنود. یکی گفت: وضوی تو صحیح نیست، وضوی من درست است. دیگری گفت: نه، وضوی تو درست نیست، وضوی من صحیح است. سپس نزد پیرمرد آمدند و گفتند: ما در حضور شما وضو می گیریم، و ببین کدام یک از ما درست وضو می‌گیریم و درباره ما داوری کن. هر دو وضوی درست و کاملی گرفتند. آن‌گاه از پیرمرد پرسیدند: وضوی کدام یک از ما صحیح تر و بهتر است؟ پیرمرد متوجه شد وضوی صحیح چگونه است و منظور اصلی آن دو کودک، آموزش او است. با کمال فروتنی اظهار داشت: عزیزان، وضوی هر دوی شما خوب و صحیح است؛ من پیرمرد هنوز درست وضو گرفتن را نمی‌دانم: شما برای دل‌سوزی که بر امت جدتان دارید، مرا آگاه ساختید و وضوی درست را به من آموختید، از شما سپاس‌گزارم.[۲]
پی نوشت :
۱. بحار، ج ۷۴، ص ۲۸۲ .
۲. بحارالانوار، ج ۴۳، ص ۳۱۹. داستان های بحار الانوار، محمود ناصری، ص.۷۳
