علت و روش های درمان ناخن جویدن؟!
علت و روش های درمان ناخن جویدن؟!
علت و روش های درمان ناخن جویدن؟!
جویدن ناخن یک رفتار وسواسی اجباری است که در پزشکی به آن Onychophagia میگویند. هم کودکان و هم بزرگسالان ممکن است چنین عادتی داشته باشند. این عادت از ۵ سالگی شروع میشود و تا سی سالگی میتواند ادامه پیدا کند. جویدن ناخن یکی از عادات کودکان است که والدین را بسیار ناراحت و کلافه می کند.
گاهی اوقات این عادت از زمانی شروع میشود که متوجه میشوید ناخنتان شکسته و حاشیههای ناهموار و دندانهای دارد و بهجای اینکه صبر کنید تا بعداً با ناخنگیر یا سوهان آن را صاف کنید، میخواهید با جویدن آن را هموار کنید. این کار را با ناخنهای دیگر نیز انجام میدهید و از این کار لذت میبرید تا اینکه تبدیل به عادت میشود. جویدن ناخن ادامه پیدا میکند تا اینکه نوک انگشتان متورم و قرمز میشود و با پاره شدن پوست شروع به خونریزی میکند.
بسیاری از والدین زمانی که می بینند فرزندشان در حال جویدن ناخن هایش است ناراحت، آزرده و خشمگین می شوند و مدام به او تذکر می دهند که «ما نگران سلامتی و بهداشت تو هستیم و نمی خواهیم در آینده انگشتانی زشت داشته باشی.» بیشتر آنان بر این باورند که کودکانی که ناخن می جوند، دچار فشار عصبی و اضطراب شده اند و سعی دارند با این عمل خود تشویش و دلهره خود را کاهش دهند. آنها همچنین نگران این موضوع هستند که این رفتار در کودکانشان به صورت عادتی درآید که در آینده به سختی بتوانند آن را ترک کنند. منظور از عادت، رفتاری مقاوم شده است که بارها و بارها تکرار می شود.
یک عادت ممکن است گاه به عنوان یک سرگرمی و گاه راهی برای رهایی از اضطراب های روزانه کودک انتخاب شود. اغلب کودکان و نوجوانان طی دوران رشد خود، عادات و رفتارهای گوناگونی را تجربه می کنند که مورد تایید والدین و اطرافیان شان نیست؛ مثل مکیدن شست، انگشت در بینی کردن، مو تاب دادن و چرخیدن های متوالی در اتاق. آنان این عادات را کاملاً غیر ارادی و ناخودآگاهانه انجام می دهند و به هیچ وجه قصدشان آزردن و برانگیختن دیگران نیست. در این گونه موارد انتخاب شیوه مقابله و رویارویی با آن مشکل از اهمیت ویژه یی برخوردار است زیرا می تواند تاثیر زیادی بر روند درمان یا وخیم تر شدن اوضاع بگذارد.
جویدن ناخن نه تنها منظره ناخوشایندی دارد بلکه موجب بیماری کودک نیز می شود.جویدن ناخن ها به ویژه تا ته پوشش شاخی ناخن منجر به خونریزی می شود و پوست را مستعد تماس با میکروب ها کرده و خطر ابتلا به عفونت را در این ناحیه افزایش می دهد.به علا وه وقتی کودک ناخن های پر از میکروب را وارد دهان می کند خطر ابتلا به امراض مختلف برای وی افزایش پیدا می کند.
شیوع جویدن ناخن
جویدن ناخن عادتی است که معمولاً از اواخر کودکی آغاز میشود. بسیاری از کودکان این عادت را از سن خیلی پایین شروع میکنند. اما در اکثر موارد، این عادت در اواخر کودکی یا اوایل نوجوانی آغاز میشود. این عادت آنقدر شایع است که برخی تحقیقات نشان میدهد، بین ۳۰ تا ۳۳ درصد از کودکان گروه سنی ۷ تا ۱۰ سال به آن مبتلا هستند. جویدن ناخن فقط منحصر به کودکان نیست، بلکه نوجوانان، جوانان و حتی بسیاری از بزرگسالان نیز دچار این عادت هستند. بسیاری از کودکانی که با این عادت بزرگ میشوند، تا بزرگسالی و حتی سالخوردگی هم آن را با خود دارند. شیوع جویدن ناخن در نوجوانان ۴۴ درصد و در جوانان ۲۰ تا ۳۰ درصد است. جالب توجه است که ۵ درصد از افراد بزرگسال نیز به این عادت مبتلا هستند.
کوتیکل پوست مرده و سفت پایه و اطراف ناخن است، پس زمانی که هیچ ناخنی وجود نداشته باشد که گوشههای آن را بجوید، این بخش از پوست نیز جویده میشود. والدین معمولاً تا زمانی که انگشتها واقعاً حساس شده و شروع به خونریزی کند، جلوی این عادت کودک را نمیگیرند. جویدن ناخن در کودکان بین ده تا هجده سال شایعتر است و در بزرگسالی متوقف میشود. انگشتهای فردی که ناخنش را میجود به علت نازک شدن پوست در معرض عفونتهای میکروبی و ویروسی قرار میگیرد.
مشکلات دهانی ایجادشده توسط جویدن ناخن شایع هستند از جمله آسیبهای لثه و ردیف نبودن و جفت نبودن دندانهای پیشین. عفونت و تحریک معده نیز ممکن است به علت بلع باکتریهای زیر ناخن اتفاق بیفتد.
علت چیست؟
یکی از باورهای رایج این است که فشارهای عصبی و تنش های روزانه موجب ناخن جویدن در کودکان و نوجوانان می شود، این باور که تا حد زیادی نیز درست است موجب شده گروهی از روان شناسان بر این باور باشند که نفس «جویدن ناخن» عادتی زشت و ناپسند نیست، بلکه تنها راهکاری برای رهایی از تنش و استرس در کودک است.
عصبانیت بیش از حد ناشی از فشارهای روحی و اضطراب برای تسکین ناراحتی ها، دلواپسی و تضاد های فکری، بلا تکلیفی به خاطر درگیری با والدین، امتحانات، پاسخ دادن به معلم، تماشای فیلم های ترسناک، تقلید از دیگران، والدین، دوستان،هیجان بیش از حد و عکس العمل خصومتی در مقابل والدین و دیگران از دیگر علل جویدن ناخن محسوب می شود.
برخی از علتهای اصلی جویدن ناخن عبارتاند از استرس، عصبی بودن، یا ملالت. کودکان معمولاً تقلید میکنید و وقتی این عادت را در یک فرد بزرگسال در خانواده یا کسی که دوست دارند مشاهده میکنید، آن را تقلید میکنید. گاهی اوقات دختران کوچک مادرشان را در حال جویدن ناخن میبینند و به نظرشان خیلی جالب میآید. در این مرحله کار از کار گذشته است.
روانشناسی جویدن ناخن
بااینکه جویدن ناخن مثل کشیدن مو، گرفتن بینی و سایر رفتارهای تکرارشونده عادی بسیار شایع است اما معمولاً به درستی تشخیص داده نشده و درمان نمیشوند. تئوریهای مختلفی درمورد جویدن ناخن وجود دارد که متداولترین توضیح برای این عادت این است که نوعی روش تخلیه استرس میباشد.
برخی تئوریها عنوان میکنند که این عادت با ژنتیک افراد مرتبط است درحالیکه تئوریهای دیگر باور دارند که اختلالی وسواسی-جبری است. همچنین مشاهده شده است که برخی افراد از روی گرسنگی یا بیحوصلگی ناخنهایشان را میجوند. در برخی کودکان، جویدن ناخن با مکیدن شست دست مرتبط است اما لزوماً تمامی کودکانی که شست دستهایشان را میمکند، به جویدن ناخن هم روی نمیآورند. ازآنجاکه این عادات بعنوان رفتارهای تکرارشونده متمرکز بر بدن طبقهبندی میشوند، زیرگروه اختلالات وسواسی-جبری نیز میباشند. اما برخی متخصصین سلامتی بر این عقیده هستند که این عادات را نمیتوان جزء اختلالات وسواسی-جبری تلقی کرد. بااینکه هنوز تحقیقات زیادی در این زمینه در دست انجام است، دراینجا به بررسی عوامل متداول تاثیرگذار بر روانشناسی عادت جویدن ناخن میپردازیم.
ژنتیک: یکی از تئوریهای مربوط به عادت جویدن ناخن این است که این عادت با ژنتیک فرد مرتبط است. اگر یکی از والدین این عادت را چه در زمان کودکی یا تاکنون داشته باشد، این احتمال وجود دارد که فرزند او هم دچار این عادت شود. این یعنی، احتمال ابتلا به عادت جویدن ناخن در این کودکان بیشتر است.
تسکین استرس و تحریک: مشاهده شده است که اکثر افرادیکه به این عادت مبتلا هستند، وقتی استرس دارند، از این عادت خود به لذت و تسکین می رسند. جویدن ناخن تاثیری آرامشبخش بر اعصاب دارد و میزان تحریک را کاهش میدهد. به طور خلاصه، جویدن ناخن فعالیتی برای تحریک اعصاب در مواقعیکه احساس استرس و بیحوصلگی دارند، میباشد. مثل این میماند که با جویدن ناخن فرد سیستم عصبی خود را تنظیم میکند.
کمالگرایی: جویدن ناخن میتواند به خاطر تلاش مداوم فرد برای درست کردن نامنظمیهای ناخنهایش باشد. این افراد بهخاطر حساسیت بالای خود مدام ناخنهایشان را وارسی میکنند تا بینظمیهای آن را با جویدن اصلاح کنند. البته در اکثر موارد این کار موجب آسیب بیشتر میشود. روانشناسی جویدن ناخن این افراد به کمالگرایی آنها برمیگردد، یعنی دوست دارند ناخنهایی بیعیب داشته باشند.
حالا دیگر جنبههای مختلف روانشناسی جویدن ناخن و عوامل مختلفی که بر آن تاثیرگذار است را میدانید. برخی تئوریها عنوان میکنند که کمبود ویتامین هم ممکن است موجب پدید آمدن این عادت شود. اما، جویدن ناخن کاری ناسالم است و میتواند میکروبها را از زیر ناخن به دهان منتقل کرده و موجب بیماری شود. علاوهبراین، این اختلال برای دندانها نیز مضر است چون استرس و فشار زیادی به آنها متحمل میکند.
چرا دست کودکی به سمت دهانش بالا می رود؟
گروهی از پزشکان بر این باورند که همیشه علت خاصی برای عادات گوناگون وجود ندارد، بلکه گاهی آنها رفتارهای آموخته شده یی هستند که تنها پیامدهای مثبت و خوشایندی برای کودک (یا نوجوان) داشته اند. برای مثال، می توانید زمانی که دست فرزندتان به سوی دهانش بالا می رود، دقت کنید و محرک هایی را که موجب این عمل در کودک شده است بهتر ارزیابی کنید. شاید او در همان لحظه به کاری که باید انجام دهد و برایش مشکل است، فکر می کند. می توانید خیلی ملایم از او بپرسید آیا می داند دستش را به دهان برده است؟ از جمله دلایل رایجی که موجب ناخن جویدن در کودکان و نوجوانان می شود، آن است که درصدد کاستن از فشارهای عصبی و تنش های روزانه خود هستند.
جویدن ناخن معمولا بهدنبال وقایعی که میتوانند منشأ اضطراب کودک باشند، بروز میکند. وقایعی چون: تولد یک برادر (ورود یک نوزاد به خانواده)، ورود به مدرسه و آغاز سال تحصیلی و یا جدایی والدین.
کودکی که ناخنهایش را میجود، کودکی مضطرب، کمرو و نسبتا درونگراست که برای کنترل اضطرابی که در اثر واقعهای استرسزا در او ایجاد شده و نمیتواند بهگونهای دیگر اضطرابش را اداره کند، این رفتار را از خود نشان میدهد.
جویدن ناخنها تنها روشی برای تخلیه اضطرابی است که در پشت آن چیزی عمیقتر را پنهان میکند؛ چیزی مثل خشمی فروخورده، عدماطمینان یا نیاز به آرام کردن خود؛ اندکی شبیه مکیدن شست که نوزاد نمیتواند از مکیدن آن امتناع کند، با این تفاوت که به جای آنکه خشمش را بیرون بریزد یا آن را بروز دهد، با جویدن انگشتانش خشمش را در خود نگه میدارد.
آنها از این طریق سعی می کنند با هیجانات و بحران های عاطفی درونی شان به مقابله برخیزند. از این رو گروهی از روانشناسان بر این باورند که نفس «جویدن ناخن» عادتی زشت و ناپسند نیست، بلکه تنها مفری برای رهایی از تنش و استرس در کودک است.
تعداد دفعات، شدت و مدت زمان این رفتار از عواملی هستند که باید زمانی که کودک ناخنش را میجود به آنها توجه داشت. در حقیقت، گاهی پیش میآید که کودکان فقط در یک دوره زمانی این رفتار را از خود نشان میدهند که دقیقا بهمدت زمانی که واقعهای استرسزا آنان را تحتتأثیر قرار داده است، مربوط میشود. اما همچنین ممکن است اگرچه واقعه استرسزا ناپدید شود، عمل جویدن ناخنها همچنان باقی بماند و هر بار که کودک با موقعیت خاصی روبرو میشود، بهطور خودکار این عمل را انجام دهد.
درمانهای خانگی ناخن جویدن
فلفل نزنید، کارشناسان معتقدند پاشیدن فلفل یا مالیدن مواد تلخ به انگشتان و ناخن کاربردی در درمان این مشکل ندارد.
دعوا نکنید ، هیچگاه کودک را بخاطر ناخن جویدن دعوا نکنید بلکه توجه او را از جویدن ناخن دور کنید. کودک باید احساس خوبی نسبت به خود پیدا کند.شرمنده کردن سرزنش، تحقیر، تهدید و تنبیه کودک هیچ اثری درمانی ندارد بلکه عادت را تشدید می کند و باعث اختلالات دیگر نیز می شود. به جای این کار به او اعتماد به نفس بدهید.
ناخن کودک را کوتاه کنید، کوتاه کردن ناخن های بلند به کودکان در زمینه ترک این عادت بسیار کمک می کند. ناخن های کوتاه شده کمتر جویده می شوند، سعی کنید هرچند روز یک بار ناخن های کودک را بگیرید و سوهان بزنید.
سر انگشتها را با باند یا نوار چسب ببندید تا نتوانید به سادگی به ناخن دسترسی داشته باشید.
دستکش نخی بپوشید تا انگشتها پوشیده شده و نتوانید بیاختیار آنها را در دهان بگذارید.
زنان میتوانید به سالن زیبایی رفته و مانیکورهای گران قیمتی انجام دهند. این باعث میشود پیش از جویدن ناخن، به هزینه زیادی که بابت زیبایی آن پرداخت کردهاند فکر کنند و در این کار تجدیدنظر کنند.
جویدن آدامس سفت به برخی از افراد کمک کرده است که این عادت ناخن جویدن را کنار بگذارند.
برخی محصولات برق ناخن که برای مقابله با ناخن جویدن طراحی شدهاند و طعم زنندهای دارند در بازار موجود است. فرد پس از استفاده از آن بر روی ناخن، دیگر دلش نمیخواهد انگشتانش را به دهانش نزدیک کند اما لازمه آن استفاده مداوم از محصول است. برق ناخنهای شفاف نیز در مردان میتواند مورد استفاده قرار بگیرد. طعم منزجر کننده آن در بسیاری از کودکان جلوی ناخن جویدن را میگیرد.
یک روز در تقویم خود مشخص کنید و با خود قرار بگذارید از جویدن تنها یک ناخن در این هفته جلوگیری کنید. این کار را در هفته بعد و بعد از آن نیز ادامه دهید، با زیبا شدن ناخنهایی را که نجویده بودید، انگیزه خوبی برای ترک این کار به دست خواهید آورد.
یک سرگرمی که دستتان را مشغول نگه دارد هم میتواند فکر خوبی باشد، مانند نقاشی، بافندگی، خانهسازی یا حتی فشردن توپ ضد استرس (توپ تشکیل شده از مواد ارتجاعی که برای فشردن با دست طراحی شده است). مهم این است که دستتان را مشغول نگهدارید.
زنان میتوانید از ناخن مصنوعی استفاده کنند تا هم ظاهری زیبا به دستشان بدهد و هم به خاطر چسبیدن ناخن مصنوعی به دست، نتوانند آن را بجوند.
خود هیپنوتیزم نیز در بزرگسالانی که نمیتوانید این عادت را ترک کنند گزینه خوبی است. کتابهای زیادی برای آموزش خود هیپنوتیزم در بازار وجود دارد. با ذهنی آرام، تصاویر دست و انگشتهای زیبا را دو تا سه بار در روز تصور کنید تا وارد بخش نیمه آگاه ذهنتان شود. این کار میتواند نتایج عالی به همراه داشته باشد.
در موارد شدید میتوان از هیپنوتیزم درمانی حرفهای کمک گرفت.