علی (ع) و باز پس گرفتن فدک
علی (ع) و باز پس گرفتن فدک ۱
چرا علی(ع)بعد از رسیدن به خلافت فدک را پس نگرفت؟
پاسخ: دو نوع می‌توان پاسخ داد:
۱ – امام در جریان بیعت و آغاز زمانداریش، به برگرداندن حقوق و اموال (که در دوره حاکمان پیش غصب شده بود) اصرار ورزید و بسیار تأکید کرد. حال پس از رسیدن به قدرت، اگر “”فدک”” را پس می‌گرفت، مردم می گفتند که همه اصرار برای خودش بود و برای این که فدک را تصرف نماید، پس گیری زمین ها و مزارعی را که توسط عثمان بخشیده شده بود، عنوان کرد.
امام با بزرگواری از کنار این حق گذشت و از آن سخنی به میان نیاورد؛ تا به مردم بفهماند حکومت علوی برای احقاق حقوق مردم تلاش می‌کند، اگر امام زمامداری را پذیرفت، برای یاری رساندن به مظلومان و محرومان است،نه برای منافع شخصی خود طبیعی است فرزندان فاطمه (س) نیز به این عمل راضی بودند.
ادامه دارد …
علی (ع) و باز پس گرفتن فدک ۲
نظیر این سخن از امام موسی بن جعفر (ع) نقل شده است. حضرت در پاسخ به این سؤال که چرا امام علی (ع) در دوره زمامداریش فدک را تصرف نکرده، فرمود: “”ما اهل بیت پیامبر چنین خصوصیتی داریم که حقوق‌مان را از کسانی که به ما ستم کرده‌اند، جز خدا نمی‌ستاند؛ ما اولیای مؤمنان هستیم، به نفع آنان فرمان می‌رانیم و حقوق آنان را از کسانی که به آنان ستم روا داشته‌اند، می‌ستانیم، ولی برای خود در این راه تلاشی نمی‌کنیم.”” (۲)
از سخن امام کاظم (ع) به دست می‌آید که امامان و رهبران الهی همواره برای احیای حقوق مردم تلاش می‌کنند؛ اما در مورد حقوق شخصی خود که ربطی به حقوق مردم نداشته باشد، اقدامی نمی‌کنند و کریمانه از کنار آن می‌گذرند. پس نگرفتن فدک در دوره زمامداری امام علی(ع) از همین قبیل است.(۳)
ادامه دارد …
علی (ع) و باز پس گرفتن فدک ۳
۲ – برخی از عالمان دینی همانند مرحوم سلطان الواعظین شیرازی در کتاب شب‌های پیشاور می‌گویند: به جهت اوضاع خاصی که در زمان زمامداری امام علی(ع) بر جامعه اسلامی حاکم بود، حضرت قدرت پس گیری فدک را نداشت.
توضیح: امام در شرایطی حکومت را در دست گرفت که مردم از سیاست‌های عثمان ناخرسند بودند؛ ولی نسبت به سیاست‌های دو خلیفه پیشین به ویژه سیاست‌های عمر رضایت داشتند. سیاست‌ها و سنت‌های عمر، در جامعه اسلامی آن زمان ریشه دوانده بود. مردم حاضر نمی‌شدند از آن سنت‌ها و سیاست‌ها دست بردارند.
ابن ابی الحدید در این باره می‌نویسد:در زمان زمامداری امام علی(ع) در کوفه مردم تجمع کردند و از حضرت خواستند فردی را به عنوان امام جماعت نماز “”تراویح””(۴) منصوب کند، تا در شب‌های ماه رمضان نمازهای مستحبی را با او به جماعت برگزار نمایند. حضرت به آنان گوشزد نمود این کار بدعت و برخلاف سنت رسول (ص) است. پیامبر “”به جماعت خواندن نمازهای مستحبی”” را منع کرده است.
ادامه دارد …
علی (ع) و باز پس گرفتن فدک ۴
آنان بدون توجه به رهنمود حضرت، یکی را به عنوان امام جماعت برگزیدند و نماز تراویح را برگزار کردند.
این خبر به حضرت علی(ع) رسید و برای نهی از منکر ، فرزندش حسن مجتبی (ع) را فرستاد و با آنان در این باره سخن گفت. آن عده چون دیدند حکومت علوی در پی جلوگیری از این کار برآمده است، فریاد زدند: ای وای، سنت عمر را می‌خواهند نابود کنند.(۵)
پی‌نوشت‌ها:
۱- نهج البلاغه، صبحی صالح، نامه ۴۵٫
۲ – علل الشرایع صدوق، باب العلل التی من اجلها ترک فدکاً.
۳-ترجمه گویا و شرح فشرده نهج البلاغه،ج۳، ص ۴۴۵ و ۴۴۶٫
۴-نماز تراویح نمازی است که اهل سنت به عنوان نماز مستحبی در شب‌های ماه رمضان به صورت جماعت به جا می‌آورند و این شیوه و سنتی است که از عمر، خلیفه دوم بر جای مانده است.
۵-شرح نهج البلاغه ابن ابی الحدید ،ج۱۲، ص ۲۸۲٫
۶-سلطان الواعظین شیرازی، شب‌های پیشاور، ص ۷۱۰٫
