ویژگی آخر زمان از دیدگاه قرآن و عترت چیست؟

پرسش:
ویژگی آخر زمان از دیدگاه قرآن و عترت چیست؟

پاسخ:
اصطلاح «آخر الزمان» در معارف اسلامی دارای دو کاربرد می باشد:
۱٫مدت زمانی که با ولادت پیامبر اسلام (ص) آغاز می شود و با شروع رستاخیز بزرگ پایان می یابد و از اینرو آن پیامبر رحمت را، پیامبر آخرالزمان نیز نامیده اند.
|۲٫ مدت زمانی که با ولادت حضرت مهدی (عج) آغاز می شود و همه اتفاقات عصر غیبت و عصر ظهور را در دل خود دارد و سپس با شروع قیامت پایان پیدا می کند. خود این قسم نیز دارای دو مرحله می باشد:
الف: دوران نخست که انسان به مراحل پایانی انحطاط اخلاقی رسیده، فساد اخلاقی و ستم همه جوامع بشری را فرا می گیرد و به تعبیر روایات جهان پر از ظلم و جور می شود.
بعضی از ویژگی های این دوره طبق روایات (۱) چنین است:
وضع حکومت ها: افراد، فاسد و ظالمند و حکومت ها، ضعیف، استبدادی، زود گذر و متزلزل  هستند.
وضع دین: از اسلام و قرآن، فقط اسمی می ماند و مساجد، زیبا؛ امّا بدون جمعیّت است و مردم از دین خارج می شوند.
وضع اخلاق: عواطف انسانی ضعیف می شود و ترحم به یک دیگر وجود ندارد. انواع فسادهای اخلاقی، علنی و بدون نهی و جلوگیری در جامعه انجام می شود.
وضع امنیت: ترس و اضطراب، فراگیر و راه ها ناامن است. جنایت های هولناک صورت می گیرد و مردم، آرزوی مرگ می کنند. مرگ های ناگهانی، زلزله، جنگ، فتنه، بیماری و مرگ زیاد می شود.
وضع اقتصاد: باران و محصولات کشاورزی کم می گردد و رودها و چشمه ها خشک می شوند. گرانی، فقر، گرسنگی و عدم رونق تجارت و بازار، غوغا می کند.
البته ناگفته نماند که در همین دوران هم مشاهده می کنیم که افراد شایسته ای وجود دارند که از ایمان راسخی بهره مند هستند چنانکه در روایتی آمده که :« یَا عَلِیُّ أَعْجَبُ النَّاسِ إِیمَاناً وَ أَعْظَمُهُمْ یَقِیناً قَوْمٌ یَکُونُونَ فِی آخِرِ الزَّمَانِ لَمْ یَلْحَقُوا النَّبِیَّ وَ حُجِبَ عَنْهُمُ الْحُجَّهُ فَآمَنُوا بِسَوَادٍ عَلَی بَیَاض‏»(۲) « ای علی! عجیب ترین مردم در ایمان و بزرگ ترین آنان در یقین، گروهی هستند که در آخرالزمان هستند، پیامبر را ندیده اند، امام آنان نیز در غیبت است و آنان بوسیله سیاه های بر روی سفید (نوشته ای که بر روی کاغذ است) ایمان می آورند.»
ب: دوران دوم وعده الهی تحقق پیدا می کند و آن منجی اعظم ظهور می کند و حکومتی جهانی تشکیل می دهد و به کفر ستیزی و ظلم ستیزی می پردازد و هستی را از عدالت پر می کند.
قرآن کریم نیز در آیات متعددی به این مرحله از زندگی بشر اشاره نموده چنانکه فرموده:« وَ لَقَدْ کَتَبْنا فِی الزَّبُورِ مِنْ بَعْدِ الذِّکْرِ أَنَّ الْأَرْضَ یَرِثُها عِبادِیَ الصَّالِحُونَ (۳) « در «زبور» بعد از ذکر (تورات) نوشتیم: «بندگان شایسته‏ام وارث (حکومت) زمین خواهند شد!»
و در جای دیگر فرموده:« وَعَدَ اللَّهُ الَّذینَ آمَنُوا مِنْکُمْ وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ لَیَسْتَخْلِفَنَّهُمْ فِی الْأَرْضِ کَمَا اسْتَخْلَفَ الَّذینَ مِنْ قَبْلِهِمْ وَ لَیُمَکِّنَنَّ لَهُمْ دینَهُمُ الَّذِی ارْتَضی‏ لَهُمْ وَ لَیُبَدِّلَنَّهُمْ مِنْ بَعْدِ خَوْفِهِمْ أَمْناً یَعْبُدُونَنی‏ لا یُشْرِکُونَ بی‏ شَیْئاً وَ مَنْ کَفَرَ بَعْدَ ذلِکَ فَأُولئِکَ هُمُ الْفاسِقُونَ (۴) « خداوند به کسانی از شما که ایمان آورده و کارهای شایسته انجام داده‏ اند وعده می‏ دهد که قطعاً آنان را حکمران روی زمین خواهد کرد، همان گونه که به پیشینیان آنها خلافت روی زمین را بخشید و دین و آیینی را که برای آنان پسندیده، پابرجا و ریشه‏ دار خواهد ساخت و ترسشان را به امنیّت و آرامش مبدّل می‏ کند، آن چنان که تنها مرا می پرستند و چیزی را شریک من نخواهند ساخت. و کسانی که پس از آن کافر شوند، آنها فاسقانند.»

پی نوشت ها:
۱٫ ر.ک: علامه مجلسی، بحارالانوار، بیروت، مؤسسه الوفاء ، سال ۱۴۰۴ هـ ق، ج‏۱۸، ص: ۱۴۶و همان، ج‏۲۲، ص: ۴۵۲٫
۲٫ شیخ صدوق‏، من لا یحضره الفقیه، قم، جامعه مدرسین، ۱۴۰۴ق، ج‏۴، ص: ۳۶۶٫
۳٫ أنبیاء (۲۱) آیه ۱۰۵٫
۴٫ نور(۲۴) آیه ۵۵٫

منبع :امام زمان علیه السلام در قرآن